Wat een verandering: Hoe schoon water in de Blauwe Nijl levens redt en hoop geeft

Twee jaar geleden, op 15 april 2023, veranderde het leven in Soedan dramatisch. Wat begon als een gewapend conflict tussen rivaliserende groepen, groeide uit tot een van de ergste humanitaire crisissen ter wereld. Het geweld dreef miljoenen gezinnen uit hun huizen. Gezinnen op de vlucht konden steeds moeilijker voldoende voedsel, medische zorg en andere noodzakelijke levensbehoeften krijgen. Het dagelijks leven werd een dagelijkse strijd. Met 11,3 miljoen mensen op de vlucht in maart 2025 blijft Soedan helaas de grootste binnenlandse vluchtelingencrisis in de wereld.

In Blauwe Nijl, een van de 18 staten van Soedan, zijn de problemen nog altijd enorm. Gezinnen die hier wonen hebben al heel lang te maken met steeds terugkerende gewapende conflicten. Toen dat in 2023 escaleerde werd de humanitaire crisis groter en groter. Mensen zochten hun toevlucht in provisorische gebouwen. Scholen werden overvolle opvangplaatsen. Hele wijken kwamen zonder water te zitten. Sanitaire voorzieningen waren overbelast of vernietigd en voor miljoenen mensen zag de toekomst er heel somber uit.  

Maar midden in al deze ellende bleef de hoop

Medair werkte al in Soedan en zorgt voor medische zorg en voedingshulp. Met de toenemende problemen startte Medair daarnaast een noodhulpproject om schoon water en veilig en schoon sanitair beschikbaar te maken voor meer dan 3.366 mensen die in en rond de opvanglocaties in Blauwe Nijl wonen. Dit waren dakloze gezinnen en ook inwoners die al in het gebied wonen. Zij hadden al veel verloren en kregen nu te maken met ziekte, slechte hygiëne en een leven in erbarmelijke omstandigheden.

Nu, in slechts vier maanden tijd, is hier heel veel veranderd. De waterleidingen zijn gerepareerd en er stroomt weer schoon water uit! En dat maakt een wereld van verschil.

Een keerpunt

"Het leven was verschrikkelijk", vertelt Amal*, een moeder van zes kinderen in één van de opvanglocaties. "We hadden geen water en er waren haast geen toiletten of wasgelegenheden."

‍

Amal en haar familie moesten de gevechten in de hoofdstad Khartoem ontvluchten. In Khartoem werkte ze als verpleegster in een plaatselijk medisch centrum. Daarmee verdiende ze voldoende om haar gezin te eten te geven, het schoolgeld van haar kinderen te betalen en iets te betekenen voor de mensen om haar heen. Toen de gevechten begonnen, werd haar hele buurt een slagveld en moesten de bewoners rennen voor hun leven. Het geweld dreef de gezinnen door verschillende staten in Soedan. Tijdens hun gevaarlijke reis verloor Amal haar man en moest ze een nieroperatie ondergaan. Maar de sterke moeder zette door en vond onderdak voor haar zes kinderen en haarzelf in een van de opvangplaatsen in de Blauwe Nijl.

Het verhaal van Amal staat niet op zichzelf. Duizenden anderen maakten een soortgelijke vlucht mee. Toen Medair in december aankwam, was er op de opvanglocatie waar Amal verblijft een ernstig watertekort. De waterleiding was beschadigd, de opslagcapaciteit was onvoldoende en toiletgebouwen waren kapot of onveilig om te gebruiken.

‍

Medair-teams stelden samen met de inwoners vast wat de dringendste behoeften waren: dat was duidelijk schoon water. Daarna begon het werk: waterleidingen werden hersteld. Er zijn pompen en kranen geïnstalleerd. Eerder deden hun mensen hun behoeftes overal, in de open lucht. Dat is een directe bedreiging voor de gezondheid en bovendien mensonwaardig. Nu zijn er handenwasstations en veilige toiletgebouwen geplaatst.

Amal hoeft maar een paar stappen te lopen om schoon water voor haar gezin te halen. "Jullie werk heeft een enorm verschil gemaakt in ons leven," zegt ze met een glimlach. "We hebben nu veilig water om te drinken, we kunnen ons elke dag wassen en de omgeving is schoon."

Schoon water, veilige ruimten en eigen verantwoordelijkheid

Een belangrijke factor in het succes van dit project is het feit dat de gebruikers zelf eigenaar zijn van de watervoorzieningen. Vanaf het begin heeft Medair de inwoners bij elke beslissing betrokken. Er werden startbijeenkomsten gehouden om het project uit te leggen en gebruikerscomités te vormen met evenveel mannen als vrouwen. Deze groepen werden getraind in onderhoud, hygiëne en het verzamelen van feedback om het succes ook op de lange termijn vast te houden.  

‍

Medair zorgde er ook voor dat honderden gezinnen een hygiënepakket ontvingen. In het pakket zitten bijvoorbeeld jerrycans, zeep, maandverband en tandenborstels.

Medair heeft niet alleen de waterleiding hersteld en goederen verstrekt, ook zijn er voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd. Daar volgden de deelnemers lessen over hygiene. Ze leerden bijvoorbeeld dat handen wassen ziekten voorkomt. Ook leerden ze hoe je water het meest veilig bewaart en op welke manier je zo met afval omgaat dat het je niet ziek maakt. De resultaten zijn duidelijk te zien en te merken: er zijn minder gevallen van diarree en huidinfecties, de omgeving is veel schoner en vrouwen voelen zich fijner en veiliger met de afsluitbare toiletgebouwen en douches.

‍

Waarom water- en hygiëne belangrijker zijn dan ooit

Nu de crisis in Soedan zijn derde jaar ingaat, blijft de humanitaire nood groeien. Meer dan 30 miljoen mensen van de 47,5 miljoen inwoners hebben nu hulp nodig. Ontheemding, honger, uitbraken van ziekten en een instortende economie hebben van het dagelijks overleven van miljoenen mensen een strijd gemaakt. In deze context zijn water en sanitaire voorzieningen niet alleen een kwestie van meer comfort - ze zijn letterlijk levensreddend.

"Wanneer conflicten alles ontwrichten, is water één van de meest noodzakelijke dingen", zegt Wye Yee, projectcoördinator van Medair in de Blauwe Nijl. "Schoon water voorkomt ziekten. Sanitair beschermt en geeft veiligheid en waardigheid. Hygiëne redt levens."

Vooruitkijken: Veerkracht tijdens een crisis

De impact van dit project is overal voelbaar. Kinderen lachen weer en zijn minder vaak ziek. Vrouwen zorgen dat de omgeving schoon blijft en zijn veilig in hun eigen toilet- en wasgelegenheden. Groepen en comitées beheren en beschermen hun eigen watervoorzieningen.  

‍

Medair blijft zich inzetten om de mensen in Soedan te helpen. Niet alleen tijdens een ramp, maar ook in de periode daarna, bij de wederopbouw. Ons werk in Blauwe Nijl is slechts één onderdeel van onze inzet om de meest kwetsbare en moeilijk bereikbare mensen in het hele land te helpen met levensreddende noodhulp en herstel van waardigheid.  

Want zelfs in tijden van grote onzekerheid en ellende kan er hoop groeien - vooral als die hoop voortkomt uit zoiets eenvoudigs en belangrijks als schoon water.

‍

Help de hoop stromen

Op deze tweede "verjaardag" van het gewapend conflict gedenken we hoeveel leed en pijn dit heeft gebracht. Maar ook vieren we de kracht, moed en vastberadenheid van de mensen die we helpen en onze teams ter plaatse. Zij werken onder hele moeilijke omstandigheden om mensen in nood te helpen. We doen dat zolang dat nodig is!

Steunt u ook het werk van Medair om in Soedan mensen in nood te helpen? www.medair.org/doneer

*Naam is om veiligheidsredenen gewijzigd.

Het noodhulpproject van Medair in Soedan is mede gefinancierd door het IOM Rapid Response Fund.

Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van bronnen verzameld door Medair-medewerkers. De zienswijzen in dit document zijn uitsluitend die van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie

‍